ام آر آی گردن به زبان ساده؛راهنمای خواندن گزارش و مقایسه با تصویر سالم

ام‌آر‌آی گردن یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای بررسی مهره‌ها، دیسک‌ها و بافت‌های اطراف نخاع است. در این روش، شما روی تختی دراز می‌کشید و به‌آرامی وارد دستگاه می‌شوید. تصویربرداری حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و باید کاملاً بی‌حرکت بمانید. صدای تق‌تق دستگاه طبیعی است و برای راحتی، هدفون یا گوش‌گیر به شما داده می‌شود. این فرایند بدون درد است و تکنسین متخصص در تمام مدت مراقب شماست.

اما چالش اصلی زمانی آغاز می‌شود که گزارش MRI را با اصطلاحات پزشکی دریافت می‌کنید. در این مقاله، آسیب‌هایی را معرفی کرده‌ایم که می‌توانید به‌صورت اولیه آن‌ها را حدس بزنید.

در ادامه نیز تصویری از یک MRI گردن سالم ارائه شده تا بتوانید آن را با تصویر خودتان مقایسه کنید. سپس، اصطلاحات رایج گزارش‌ها به زبان ساده توضیح داده شده‌اند. در پایان نیز یک نمونه گزارش واقعی همراه با ترجمه کامل آن آمده تا به‌درستی متوجه شوید در گردنتان چه می‌گذرد.

ام آر آی گردن چیست؟

ام‌آرآی یک دستگاه بزرگ و استوانه‌ای‌شکل است که بیمار بر روی تخت آن دراز می‌کشد و به‌تدریج وارد دستگاه می‌شود. این دستگاه با استفاده از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی، تصاویری دقیق و لایه به لایه از داخل بدن تهیه می‌کند.

در تصویربرداری از ناحیه گردن، ساختارهایی مانند مهره‌های گردنی، دیسک‌ها، نخاع، ریشه‌های عصبی و بافت‌های نرم اطراف آن‌ها به‌وضوح قابل‌مشاهده هستند.

ام ار ای گردن چگونه انجام می‌شود؟

تصویربرداری ام‌آرآی گردن معمولاً به دو صورت بدون تزریق و با تزریق (گادولینیوم) انجام می‌شود. در اغلب موارد، ابتدا ام‌آرآی بدون تزریق گرفته می‌شود و تنها در صورت نیاز به بررسی دقیق‌تر بافت‌ها، ضایعات یا تومورها، تزریق ماده حاجب صورت می‌گیرد. این ماده، از طریق رگ دست وارد بدن شده و به افزایش وضوح تصاویر در برخی نواحی کمک می‌کند.

در طول ام‌آرآی، آیا کسی با بیمار در ارتباط است؟

در تمام مدت تصویربرداری ام‌آرآی، اپراتور یا تکنسین تصویربرداری پشت اتاق کنترل حضور دارد و از طریق میکروفن و بلندگو با بیمار در تماس صوتی است. شما تنها نیستید!

مراحل انجام MRI و آمادگی‌های لازم

1. ابتدا بیمار وارد اتاق مخصوص ام‌آرآی می‌شود. از او خواسته می‌شود وسایل فلزی خود مانند زیورآلات، ساعت، گیره مو یا تلفن همراه را خارج کند، زیرا دستگاه با میدان مغناطیسی قوی کار می‌کند. در مورد طلا، اگرچه معمولاً غیرمغناطیسی است، اما بسته به محل تصویربرداری و نظر تکنسین، ممکن است نیاز به خارج کردن آن باشد.

در تصویر سمت راست، خطوط منحنی شدت میدان مغناطیسی را در فاصله‌های مختلف از دستگاه MRI نشان می‌دهند. نوار خط‌کش پایین تصویر مشخص می‌کند که تا شعاع حدود ۶ متر (۲۰ فوت) از دستگاه، میدان مغناطیسی فعال است؛ بنابراین حتی خارج از دستگاه نیز میدان وجود دارد. به همین دلیل، ورود اشیای فلزی به اتاق MRI ممنوع است، چون ممکن است به سمت دستگاه کشیده شوند یا در کیفیت تصاویر اختلال ایجاد کنند.

اگر در بدن خود ایمپلنت فلزی، دریچه قلب، پیس‌میکر یا پروتز دارید، باید پیش از ام‌آرآی، تکنسین یا پزشک را مطلع کنید. همچنین، ورود وسایل فلزی مانند سمعک، ویلچر، ابزار پزشکی یا کارت اعتباری به اطراف دستگاه باید بااحتیاط کامل انجام شود.

2. بیمار به پشت روی تخت دراز می‌کشد. در بیشتر موارد، برای بهبود کیفیت تصاویر از وسیله‌ای به نام کویل گردنی (Neck Coil) در اطراف گردن استفاده می‌شود. این کویل به عنوان گیرنده امواج عمل کرده و دقت تصویربرداری را افزایش می‌دهد.

بااین‌حال، ممکن است از کویل بسته به نوع دستگاه و نوع تصویربرداری استفاده نشود.

3. تخت به‌ آرامی وارد تونل دستگاه می‌شود. بیمار باید کاملاً بی‌حرکت بماند تا تصاویر واضحی تهیه شود. در طول تصویربرداری، صداهای ضربه‌ای یا لرزش‌مانندی از دستگاه شنیده می‌شود که طبیعی است.

اگر کسی نتواند ام‌آرآی بسته انجام دهد، چه گزینه‌ای وجود دارد؟

اگر بیمار به دلایل جسمی (مانند چاقی شدید یا درد) یا روانی (مانند اضطراب یا ترس از فضاهای بسته) نتواند وارد دستگاه‌های بسته شود، ام‌آرآی روباز (Open MRI) با طراحی بازتر گزینه مناسبی است و فضای بسته کمتری ایجاد می‌کند.

در برخی کشورها، نوع پیشرفته‌تری باقابلیت تصویربرداری در حالت ایستاده یا نشسته با عنوان Upright MRI وجود دارد که در ایران فقط در برخی مراکز خصوصی خاص در دسترس است و عموم بیماران به آن دسترسی ندارند.

در مواردی، کیفیت تصویر در ام‌آرآی روباز ممکن است اندکی کمتر از دستگاه‌های بسته باشد.

از تصاویر MRI گردن کدام بیماری‌ها مشخص می‌شوند؟

وقتی پزشک برای بررسی گردن شما MRI تجویز می‌کند، ممکن است برخی مشکلات در خود تصاویر مشخص باشند، اما برای افراد غیرپزشک، همیشه نمی‌توان از روی عکس‌ها به نتیجه رسید.

در این موارد، بررسی گزارش مکتوب MRI می‌تواند سرنخ‌هایی به شما بدهد. در ادامه، این دو روش بررسی به طور جداگانه توضیح داده شده‌اند.

دسته اول: آسیب‌هایی که در تصاویر MRI کاملاً مشخص هستند

📷 در این موارد، شما ممکن است با نگاه به‌عکس MRI یا خواندن گزارش متوجه مشکل شوید.

فتق دیسک | تنگی کانال نخاعی | آرتروز | تومور و آبسه نخاعی| آسیب‌های گردن پس از ضربه یا تصادف

دسته دوم: آسیب‌ها و بیماری‌هایی که از روی گزارش MRI قابل حدس‌زدن هستند 

📄 این موارد معمولاً نیاز به تفسیر تخصصی دارند. حتی اگر گزارش را بخوانید، بدون دانش پزشکی درک درست یا تصمیم‌گیری ممکن نیست.

پلاک‌های ام‌اس | توده‌های مشکوک

آسیب‌های قابل‌تشخیص از روی تصویر و  گزارش MRI

در ادامه، نمونه‌هایی از تصاویر MRI گردن سالم و آسیب‌دیده آورده شده‌اند. با مقایسه عکس ام‌آر‌آی خود با این تصاویر، می‌توانید یک ارزیابی اولیه از وضعیت احتمالی گردن خود داشته باشید.

برای درک بهتر تفاوت‌ها، زیر هر تصویر، علائم بالینی مرتبط نیز درج شده‌اند تا در صورت تردید بین چند نوع آسیب، راهنمای دقیق‌تری در اختیار شما باشد.

البته فراموش نکنید که تفسیر نهایی MRI و تصمیم‌گیری درباره نوع درمان، حتماً باید توسط پزشک متخصص انجام شود.

تصویر ام ار ای گردن سالم

MRI معمولاً در دو نمای ساجیتال (از پهلو) و آکسیال (مقطعی از بالابه‌پایین) انجام می‌شود. نمای ساجیتال برای بررسی پیوستگی مهره‌ها، دیسک‌ها و شکل کلی کانال نخاعی کاربرد دارد، درحالی‌که نمای آکسیال جزئیاتی مثل فشار مستقیم به نخاع را بهتر نشان می‌دهد.

مشخصات تصویری MRI گردن سالم

رنگ دیسک‌ها

رنگ دیسک‌ها در MRI بستگی به نوع سکانس دارد. توضیحات زیر مربوط به سکانس T2 است (کدهایی که کنار عکس می‌نویسند) که در آن آب و بافت سالم معمولاً روشن‌تر دیده می‌شوند.

• کل دیسک به طور یکنواخت روشن: در سکانس T2، اغلب نشانه‌ سلامت کامل دیسک است، به‌ویژه در افراد جوان
• مرکز روشن و لبه‌ها کمی تیره: نشان‌دهنده‌ دیسک سالم یا آسیب‌دیده‌ خفیف؛ وضعیت طبیعی یا قابل‌قبول
• رنگ کامل دیسک تیره شده: علامت کم‌آبی، تخریب یا دژنراسیون دیسک؛ معمولاً در افراد مسن یا افراد دارای فتق دیسک دیده می‌شود.

ارتفاع دیسک‌ها

تمام دیسک‌ها باید تقریباً هم‌ارتفاع و هم‌شکل باشند. کاهش ارتفاع می‌تواند نشانه آسیب یا تحلیل‌رفتن باشد.

کانال نخاعی

فضای عبور نخاع (کانال نخاعی) باید باز و با قطر یکنواخت باشد. تنگی یا فشردگی در این فضا می‌تواند نشان‌دهنده بیماری باشد.

نخاع و مهره‌ها: مهره‌های گردن باید شکل منظم و تقریباً مکعبی داشته باشند. تغییر شکل یا فرورفتگی آن‌ها ممکن است نشانه‌ آسیب یا شکستگی باشد.

 عکس MRI فتق دیسک گردن

در نمای ساجیتال (تصویر سمت چپ): بخش سیاه دیسک وارد فضای سفید کانال نخاعی شده و آن را فشرده کرده است.

در نمای آکسیال (تصویر سمت راست): در دایره مشخص شده، شکل بیضی نخاع تغییر کرده و دیسک از پشت به آن فشار وارد کرده است.

 عکس MRI تنگی کانال نخاعی

بیرون‌زدگی دیسک باعث تنگی کانال نخاعی شده است.

ضخیم‌شدن لیگامان باعث تنگی کانال نخاعی شده است.

عکس MRI  آرتروز گردن یا اسپوندیلوز گردن

کاهش ارتفاع فضای دیسک بین مهره‌ای و تیره‌شدن دیسک‌ها که نشانه‌ خشک‌شدن و پیری دیسک است.

برآمدگی خفیف دیسک در بعضی سطوح (به سمت کانال نخاعی).

احتمال وجود استئوفیت‌های حاشیه‌ای (خار استخوانی) در لبه مهره‌ها — هرچند در MRI واضح نیستند؛ اما لبه‌ها ناصاف‌اند.

عکس MRI  تومورها و آبسه‌ها

تومور داخل نخاعی: تصویر سمت چپ با تزریق و تصویر سمت راست بدون تزریق است.

مشکوک به آبسه داخل نخاعی

عکس ام‌آر‌آی آسیب‌های ضربه‌ای گردن (مثل شکستگی)

 مهره از حالت مکعبی خارج شده است.

اصطلاحات مشترک تمام MRI های گردن

این اصطلاحات در اکثر گزارش‌های ام‌آر‌آی گردن دیده می‌شوند و به شما کمک می‌کنند تصاویر و گزارش را بهتر بفهمید.

🔹 مهره‌ها (Vertebrae): استخوان‌های تشکیل‌دهنده ستون فقرات گردن که در گزارش با نام‌های C1 تا C7  شماره‌گذاری می‌شوند. این مهره‌ها ستون اصلی گردن را می‌سازند.

🔹 دیسک‌ها (Intervertebral Discs) : بالشتک‌های نرم بین مهره‌ها که نقش ضربه‌گیر دارند و در ام‌آر‌آی برای بررسی سلامت یا آسیب آن‌ها نگاه می‌شوند.

🔹 افزایش سیگنال (High Signal Intensity) : ناحیه‌ای روشن‌تر در ام‌آر‌آی که معمولاً نشان‌دهنده التهاب، ورم یا مایع است. مثلاً ممکن است پس از آسیب‌ دیده شود.

🔹 کاهش سیگنال (Low Signal Intensity) : ناحیه‌ای تیره‌تر که می‌تواند به دلیل استخوان، بافت سفت یا دیسک خشک‌شده باشد.

🔹 ادم نخاعی (Spinal Cord Edema) : ورم در نخاع که در ام‌آر‌آی روشن‌تر دیده می‌شود و ممکن است باعث گزگز یا ضعف شود.

🔹 دیسک دژنره (Degenerated Disc) : دیسکی که آب و نرمی خود را ازدست‌داده و در تصاویر تیره‌تر است، معمولاً در سنین بالاتر دیده می‌شود.

ام آر آی فتق دیسک گردن 

دیسک گردن (Cervical Herniated Disc) در MRI به‌صورت بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک بین مهره‌ای دیده می‌شود. این بیرون‌زدگی ممکن است به سمت کانال نخاعی یا سوراخ‌های بین مهره‌ای فشار وارد کرده و باعث تحریک یا فشردگی نخاع و ریشه‌های عصبی شود.

• Disc Bulge (برآمدگی دیسک): بیرون‌زدگی کلی دیسک به شکل یکنواخت. معمولاً خفیف است و کل محیط دیسک را کمی به جلو هل می‌دهد.
• Disc Protrusion (فتق یا بیرون‌زدگی خفیف تا متوسط): بخش کوچکی از دیسک به‌صورت محدود بیرون‌زده، اما هنوز پایه آن به‌جای خودش متصل است.
• Disc Extrusion (فتق شدید): ماده ژله‌ای درون دیسک کاملاً از جای خود بیرون‌زده و از فضای دیسک خارج شده.
• Spinal Canal Stenosis (تنگی کانال نخاعی): فشردگی فضای اطراف نخاع به دلیل فتق یا دیگر تغییرات که می‌تواند باعث گزگز، بی‌حسی یا ضعف شود.
• Neural Foraminal Narrowing (تنگی سوراخ بین مهره‌ای): فضای عبور ریشه‌های عصبی تنگ شده؛ می‌تواند باعث درد تیر کشنده در بازو یا دست شود.
• Cord Compression (فشار به نخاع): دیسک آن‌قدر بیرون‌زده که نخاع را تحت‌فشار قرار داده است.

📝 یک نمونه گزارش

MRI cervical spine without contrast

There is a C5-C6 broad-based posterior disc protrusion causing mild central canal stenosis and abutting the ventral cord without signal change. No evidence of cord edema or myelomalacia. Neural foramina are mildly narrowed bilaterally at C5-C6. The alignment of the cervical spine is preserved. Other disc levels

ترجمه فارسی گزارش

MRI گردن (بدون تزریق ماده حاجب)

در سطح بین مهره‌ای C5-C6، فتق دیسک خفیف تا متوسط (بیرون‌زدگی) دیده می‌شود که باعث تنگی ملایم کانال نخاعی شده و کمی به نخاع فشار آورده، اما تغییری در سیگنال نخاع (نشانه آسیب جدی) مشاهده نمی‌شود. سوراخ‌های خروج اعصاب در این ناحیه هم به طور خفیف باریک شده‌اند. راستای مهره‌های گردن طبیعی است و سایر دیسک‌ها مشکلی ندارند.

ام آر آی آرتروز گردن یا اسپوندیلوز گردن

آرتروز گردن (Cervical Spondylosis) در MRI به‌صورت نازک شدن دیسک‌ها، کاهش فاصله بین مهره‌ها، و رشد زوائد استخوانی (استئوفیت) دیده می‌شود. این تغییرات می‌توانند باعث تنگی کانال نخاعی یا سوراخ‌های بین مهره‌ای شده و به نخاع یا ریشه‌های عصبی فشار وارد کنند.

• Disc space narrowing (کاهش فاصله دیسک): کاهش فضای بین دو مهره که معمولاً نشان‌دهنده تخریب یا نازک شدن دیسک است.
• Degenerative disc disease (بیماری دژنراتیو دیسک): پیری یا فرسودگی دیسک‌ها که معمولاً با کاهش آب دیسک همراه است.
• Osteophyte formation (تشکیل استئوفیت): رشد زوائد استخوانی در لبه مهره‌ها که نشانه‌ای از آرتروز پیشرفته است.
• Facet joint arthropathy (آرتروز مفصل فاست): درگیری مفصل‌های پشتی مهره که می‌تواند منبع درد یا محدودیت حرکتی باشد.
• Uncovertebral joint hypertrophy (بزرگ‌شدگی مفاصل آنکوورتبرال): نوعی از آرتروز خاص گردن که می‌تواند باعث تنگی فورامن شود.
• Spinal canal stenosis (تنگی کانال نخاعی): باریک شدن فضای اطراف طناب نخاعی که می‌تواند به آن فشار وارد کند.
• Neural foraminal narrowing (تنگی سوراخ عصبی): باریک شدن مسیر خروج ریشه عصب که ممکن است با درد یا گزگز بازو همراه باشد.

📝 یک نمونه گزارش

There is disc space narrowing and moderate disc degeneration at C5-C6 and C6-C7

Posterior osteophyte formation is noted at C5-C6 causing mild spinal canal stenosis

Mild bilateral uncovertebral joint hypertrophy is seen at C6-C7, resulting in mild neural foraminal narrowing

The spinal cord shows no abnormal signal

ترجمه فارسی گزارش

در سطوح C5-C6 و C6-C7 کاهش فضای دیسک و دژنراسیون (تخریب) متوسط دیسک مشاهده می‌شود.

تشکیل استئوفیت‌های خلفی (زائده استخوانی) در سطح C5-C6 دیده می‌شود که باعث تنگی خفیف کانال نخاعی شده‌اند.

بزرگ‌شدگی خفیف مفاصل آنکوورتبرال دوطرفه در C6-C7 دیده می‌شود که منجر به تنگی خفیف فورامن‌های عصبی شده است (فشار خفیفی ممکن است به ریشه‌های عصبی وارد شود که در بعضی افراد می‌تواند باعث درد، بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها شود — البته اگر علائم بالینی وجود داشته باشد)

سیگنال طناب نخاعی طبیعی است و نشانه‌ای از آسیب نخاعی دیده نمی‌شود.

ام آر آی تنگی کانال نخاعی 

تنگی کانال نخاعی زمانی رخ می‌دهد که فضای داخلی ستون فقرات در ناحیه گردن باریک می‌شود و به طناب نخاعی فشار وارد می‌کند.

این فشار می‌تواند باعث بروز علائمی مانند گزگز، بی‌حسی، ضعف اندام‌ها یا حتی اختلال در راه‌رفتن شود. این وضعیت معمولاً ناشی از آرتروز، بیرون‌زدگی دیسک، ضخیم‌شدن رباط‌ها یا ترکیبی از آن‌هاست.

• Spinal canal stenosis (تنگی کانال نخاعی): کاهش فضای داخل کانال نخاعی که می‌تواند باعث فشار به نخاع یا ریشه‌های عصبی شود.
• Central canal narrowing (باریک شدن بخش مرکزی کانال نخاعی): کاهش فضای عبور طناب نخاعی دقیقاً در مرکز کانال؛ گاهی نشانه‌ تنگی قابل‌توجه است.
• Anterior / Posterior indentation of the thecal sac (فشار از جلو یا پشت به ساک دور نخاع): ساک دور نخاع (thecal sac) که حاوی مایع و طناب نخاعی است ممکن است از طرف دیسک یا رباط‌ها دچار فشار شود؛ این فشار می‌تواند علامت آسیب یا تنگی باشد.
• Spinal cord compression (فشرده‌شدن نخاع): فشار مستقیم بر خود طناب نخاعی؛ می‌تواند باعث علائم عصبی جدی مانند گزگز، بی‌حسی یا ضعف شود.
• Signal change in the spinal cord (تغییر سیگنال در نخاع): مشاهده ناحیه‌ای با روشنایی یا تیرگی غیرطبیعی در نخاع که معمولاً نشان‌دهنده التهاب، آسیب یا ادم است.
• Congenital vs. Acquired stenosis (تنگی مادرزادی یا اکتسابی):

Congenital: تنگی کانال نخاعی از زمان تولد

Acquired: تنگی ایجاد شده در طول زندگی، معمولاً به دلیل آرتروز، بیرون‌زدگی دیسک یا ضخیم‌شدن رباط‌ها

📝 یک نمونه گزارش

There is moderate to severe central spinal canal stenosis at C5-C6 due to disc osteophyte complex and ligamentum flavum hypertrophy

Mild cord compression is noted with no signal change in the spinal cord

Mild bilateral foraminal narrowing is also present

ترجمه فارسی گزارش

در سطح C5-C6 تنگی متوسط تا شدید کانال نخاعی مرکزی دیده می‌شود که ناشی از ترکیب بیرون‌زدگی دیسک و استئوفیت به همراه ضخیم‌شدگی رباط فلاووم است.

فشار خفیفی بر طناب نخاعی وارد شده، اما تغییر سیگنالی در نخاع مشاهده نمی‌شود.

همچنین، تنگی خفیف سوراخ‌های عصبی دو طرف نیز دیده می‌شود.

ام آر آی تومورها و آبسه‌ها

در MRI گردن، تومورها (خوش‌خیم یا بدخیم) و آبسه‌ها (عفونت‌های تجمع‌یافته) به‌صورت توده‌هایی غیرطبیعی دیده می‌شوند. این توده‌ها بسته به محل و ماهیتشان، ممکن است به نخاع یا ریشه‌های عصبی فشار وارد کنند و باعث بروز علائم عصبی جدی شوند.

MRI بهترین روش برای تشخیص دقیق این ضایعات است، مخصوصاً زمانی که از ماده حاجب (گادولینیوم) استفاده شود.

• Mass lesion (ضایعه توده‌ای): توده‌ای غیرطبیعی در نخاع یا اطراف آن که می‌تواند نمایانگر تومور، آبسه یا سایر آسیب‌ها باشد.
• Enhancing lesion (ضایعه‌ با افزایش شدت پس از تزریق): ناحیه‌ای از ضایعه که پس از تزریق ماده حاجب (مثل گادولینیوم) روشن‌تر دیده می‌شود؛ این معمولاً نشانه‌ فعال‌بودن، التهاب یا عروق‌سازی زیاد توده است.
• Intradural / Extradural / Intramedullary (محل قرارگیری توده نسبت به نخاع و پرده‌های اطراف آن):

Intradural: داخل پرده‌های نخاع (اما خارج از خود طناب نخاعی)

Extradural: خارج از پرده‌های نخاع، معمولاً مربوط به مهره‌ها یا بافت‌های اطراف

Intramedullary: داخل خود طناب نخاعی و درون بافت عصبی

• Spinal cord compression (فشرده‌شدن نخاع): فشار مستقیم توده بر نخاع که می‌تواند باعث درد، بی‌حسی، ضعف یا سایر علائم عصبی شود.
• Edema around mass (ورم اطراف توده): در تصاویر T2، اطراف ضایعه به‌صورت روشن‌تر دیده می‌شود که نشانه‌ التهاب یا تورم است؛ ممکن است موجب افزایش علائم شود.

📝 نمونه گزارش

There is an intradural extramedullary enhancing mass at the level of C3-C4 causing mild spinal cord compression. The lesion shows high signal on T2 and enhances with contrast. Findings are suggestive of a meningioma

ترجمه فارسی گزارش

توده‌ای در ناحیه داخل سخت‌شامه و خارج از نخاع در سطح مهره‌های C3-C4 دیده می‌شود که باعث فشردگی خفیف نخاع شده است. ضایعه در سکانس T2 پر سیگنال بوده و پس از تزریق ماده حاجب افزایش سیگنال دارد. این یافته‌ها با مننژیوم (تومور خوش‌خیم پوشش‌های نخاع) تطابق دارند.

به‌طورکلی، اگرچه تومور به نخاع فشار وارد کرده، اما به نظر می‌رسد از نوع خوش‌خیم و قابل درمان باشد.

آسیب‌های ضربه‌ای گردن (بعد از تصادف) 

در ضربه‌ها، به‌ویژه در افراد مبتلا به پوکی‌استخوان، ممکن است یک یا چند مهره گردنی به طور هم‌زمان دچار تغییر شکل شوند. در چنین مواردی، MRI  ابزار اصلی برای تشخیص محل و شدت آسیب است، حتی اگر عکس ساده تغییری نشان ندهد.

تغییر شکل مهره‌ها ممکن است در بیماری شوئرمان نیز دیده شود، اما این بیماری معمولاً در سنین نوجوانی تشخیص داده می‌شود و اغلب با عکس ساده از ستون فقرات پشتی (نه گردن) قابل‌بررسی است.

Fracture line (خط شکستگی مهره): نشان‌دهنده‌ وجود شکستگی در بدنه مهره یا زوائد استخوانی.

Cord edema  (ادم نخاعی): تورم نخاع ناشی از آسیب که به‌صورت ناحیه‌ای روشن در تصاویر T2 دیده می‌شود.

Ligamentous injury  (آسیب رباطی): صدمه به رباط‌های نگهدارنده مهره‌ها که ممکن است موجب ناپایداری ستون فقرات شود.

Prevertebral soft tissue swelling  (تورم بافت نرم جلوی مهره‌ها): نشانه غیرمستقیم از ضربه به گردن که ممکن است با شکستگی یا آسیب رباطی همراه باشد.

Disruption of posterior elements  (آسیب به اجزای پشتی مهره): مانند لامینا، زوائد خاری یا مفاصل فاست که معمولاً نشانه آسیب شدید یا بی‌ثباتی است.

Occult fracture / Occult instability (شکستگی یا ناپایداری پنهان): مواردی که در عکس ساده دیده نمی‌شوند؛ اما در MRI یا CT قابل‌تشخیص هستند و نیاز به بررسی دقیق دارند.

📝 نمونه گزارش

MRI shows edema within the C5 vertebral body and disruption of the posterior ligamentous complex at the C5-C6 level, consistent with occult cervical spine injury

ترجمه فارسی گزارش

در ام‌آر‌آی، ادم در مهره C5 و پارگی در کمپلکس لیگامانی پشتی در سطح C5-C6 دیده می‌شود که با آسیب پنهان ستون فقرات گردنی سازگار است.

این گزارش نشان می‌دهد که پس از یک ضربه، مهره C5 دچار ورم شده و رباط‌های پشتی بین مهره‌های C5 و C6 آسیب‌دیده‌اند؛ این وضعیت باوجود نبود شکستگی واضح در عکس ساده، نشانه آسیب پنهان گردنی است.
در چنین حالتی، ستون فقرات ممکن است بی‌ثبات شده باشد و نیاز به بررسی دقیق‌تر و مراقبت پزشکی فوری دارد.

آسیب‌ها و بیماری‌هایی که از روی گزارش قابل حدس‌زدن هستند

در برخی موارد، شما با نگاه به عکس MRI نمی‌توانید مشکل خاصی را تشخیص دهید، چون آسیب یا تغییر دیده‌شده در تصویر نیاز به بررسی تخصصی و بالینی دارد. این دسته از مشکلات معمولاً در گزارش MRI با اصطلاحات پزشکی خاصی توصیف می‌شوند، اما ممکن است از نظر بصری خیلی واضح نباشند.
پزشکان با بررسی این واژه‌ها در کنار علائم بیمار و معاینه بالینی، می‌توانند به تشخیص نهایی برسند. در ادامه این موارد توضیح داده شده است.

پلاک ام‌اس (MS lesions)                        

گاهی برخی علائم عصبی غیرعادی ممکن است پزشک را به بیماری‌هایی مانند ام‌اس (MS) مشکوک کند؛ علائمی مثل

• بی‌حسی یا مورمور مداوم در دست‌ها یا پاها
• دوبینی یا تاری دید
• اختلال در تعادل یا راه‌رفتن
• ضعف ناگهانی در اندام‌ها

🧠 حتی اگر MRI مغز طبیعی باشد، پزشک ممکن است برای بررسی بهتر، MRI  گردن را هم تجویز کند. چون برخی پلاک‌های بیماری ام‌اس فقط در ناحیه گردن یا ستون فقرات دیده می‌شوند.

🧾 اصطلاحات رایج MRI در بیماران مشکوک به ام‌اس

• T2 hyperintensity : ناحیه‌ای روشن در سکانس T2؛ ممکن است نشانه التهاب، آسیب عصبی یا بیماری دمیلینه باشد.
• Demyelination : ازبین‌رفتن پوشش میلینِ رشته‌های عصبی؛ در بیماری‌هایی مثل ام‌اس دیده می‌شود.
• White matter lesions: ضایعات یا نواحی آسیب‌دیده در ماده سفید مغز یا نخاع که گاهی در ام‌اس دیده می‌شوند.
• Multiple high signal lesions: چند ناحیه روشن در ام‌آر‌آی که می‌توانند مشکوک به ام‌اس باشند.
• Periventricular plaques: پلاک‌هایی اطراف بطن‌های مغزی؛ یکی از الگوهای شایع ام‌اس.
• Dawson’s fingers: ظاهر انگشت مانند پلاک‌ها در اطراف بطن‌ها که مخصوص ام‌اس است، ولی فقط پزشک می‌تواند آن را تأیید کند.

لنفادنوپاتی، متاستاز یا توده‌های مشکوک 

گاهی در MRI گردن، توده‌هایی دیده می‌شود که به خود مهره‌ها، دیسک‌ها یا طناب نخاعی مربوط نیستند، بلکه در اطراف ستون فقرات یا غدد لنفاوی قرار دارند. این موارد می‌توانند نشانه‌ای از عفونت مزمن، لنفوم، متاستاز بدخیم یا توده‌ای مشکوک باشند.

علائم اولیه شامل توده بدون درد در گردن، کاهش وزن بی‌دلیل، تب شبانه یا احساس فشار و درد مبهم در ناحیه گردن است. اصطلاحات زیر ممکن است در گزارش MRI دیده شود

• Lymphadenopathy: بزرگ‌شدن غدد لنفاوی که می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد.
• Mass / Mass lesion: وجود توده‌ در نواحی اطراف مهره‌ها که ممکن است مشکوک به تومور باشد.
• Enhancing lesion: ضایعه‌ای که با تزریق ماده حاجب در MRI روشن‌تر دیده می‌شود و می‌تواند نشانه فعالیت یا بدخیمی باشد.
• Metastasis: انتشار سرطان از اندام‌های دیگر به ناحیه ستون فقرات یا غدد لنفاوی گردن.
• Paraspinal mass: توده‌ای در کناره ستون فقرات، نیازمند بررسی بیشتر.

سوالات متداول

آیا ام‌آر‌آی گردن برای بدن خطرناک است؟

خیر، ام‌آر‌آی از میدان مغناطیسی استفاده می‌کند و اشعه ندارد، بنابراین بی‌خطر است.

آیا MRI با تزریق خطر دارد؟

معمولاً ایمن است، اگر بیمار نارسایی کلیه دارد، باید آزمایش کراتینین پیش از MRI انجام شود. ماده حاجب گادولینیوم در برخی موارد می‌تواند عوارض نادر ولی جدی در بیماران کلیوی ایجاد کند.

آیا می‌توان برای تفسیر ام‌آر‌آی گردن به هوش مصنوعی اعتماد کرد؟

هوش مصنوعی یک ابزار کمکی است که ممکن است در خواندن گزارش به شما کمک کند. برای تشخیص نهایی هرگز نباید تنها به هوش مصنوعی اعتماد کرد.

چه کسانی نباید MRI انجام دهند؟

افرادی با باتری قلب (پیس‌میکر)، کلیپس مغزی، ایمپلنت فلزی غیرسازگار یا برخی انواع تاتو.

اگر نتوانم پیرسینگ یا جواهرات را درآورم، MRI  انجام می‌شود؟

انجام MRI احتمالاً ممکن نخواهد بود. فلزات در میدان مغناطیسی قوی دستگاه می‌توانند به شدت داغ شده و باعث سوختگی شوند. همچنین کیفیت تصاویر را به شدت پایین آورده و ناحیه موردنظر را غیرقابل‌تشخیص می‌کنند.

آیا جواهرات استیل پزشکی یا نقره برای MRI بی‌خطرند؟

استیل پزشکی و نقره خالص معمولاً بی‌خطرند، اما بهتر است پیش از MRI درآورده شوند.

آیا پیرسینگ پلاستیکی در MRI مشکلی ایجاد می‌کند؟

پیرسینگ‌های پلاستیکی یا تیتانیومی معمولاً ایمن هستند و تداخلی ایجاد نمی‌کنند.

آیا برای MRI باید ناشتا باشم؟

خیر، مگر اینکه MRI با تزریق یا آرام‌بخش باشد که در آن صورت مرکز از قبل به شما اطلاع می‌دهد.

آیا در بارداری می‌توان MRI انجام داد؟

در صورت لزوم، MRI در سه‌ماهه دوم بارداری با نظر پزشک ممکن است؛ حتماً قبل از انجام اطلاع دهید.

آیا برای MRI با تزریق نیاز به قطع دارو یا آمادگی خاصی هست؟

معمولاً نه اما در صورت مصرف داروهای خاص یا بیماری زمینه‌ای، باید با پزشک مشورت شود.

آیا بیمه هزینه MRI را پوشش می‌دهد؟

بله بسیاری از بیمه‌ها هزینه MRI را پوشش می‌دهند، ولی میزان پوشش بسته به بیمه‌نامه متفاوت است.