جراحی آندوسکوپی دیسک کمر چه مزایا و معایبی دارد؟

جراحی آندوسکوپی دیسک کمر که معمولاً برای درمان بیرون‌زدگی (فتق) متوسط دیسک کمر استفاده می‌شود، یک روش کم‌تهاجمی است که در آن جراح برشی کوچک (۵ تا ۱۰ میلیمتر) روی کمر ایجاد می‌کند و از دستگاه آندوسکوپ و ابزارهای ظریف مخصوص، بخش آسیب‌دیده دیسک را جدا می‌کند.

این روش نسبت به جراحی باز (سنتی) مزایای زیادی دارد، از جمله دوره نقاهت کوتاه‌تر، اثربخشی و میزان رضایت قابل‌قبول، و عوارض کمتر. افراد معمولاً همان روز یا روز بعد مرخص می‌شوند و پس از ۱ تا ۲ هفته می‌توانند فعالیت‌های سبک را از سر بگیرند.

جراحی آندوسکوپی دیسک کمر چگونه انجام می‌شود؟

در جراحی آندوسکوپی دیسک کمر، جراح به‌جای استفاده از برش‌های بزرگ، از یک لوله نازک به نام آندوسکوپ استفاده می‌کند که به دوربین و نور مجهز است. او با استفاده از ابزار آندوسکوپ، بدون آسیب زیاد به بافت‌ها می‌تواند به ناحیه دیسک آسیب‌دیده کمر دسترسی پیدا کند و بخش بیرون‌زده آن را بردارد تا فشار روی عصب کاهش پیدا کند (منبع).

آیا برای من مناسب است؟

جراحی آندوسکوپی دیسک کمر برای کسانی مناسب است که دچار بیرون‌زدگی متوسط دیسک کمر و تنگی کانال نخاعی در نواحی مختلف کمر باشند. اگر دچار درد مزمن کمر، درد سیاتیکی (دردی که به پاها منتشر می‌شود)، بی‌حسی، گزگز یا ضعف عضلانی در پاها به دلیل تنگی کانال نخاعی یا بیرون‌زدگی دیسک کمر هستید و روش‌های فیزیوتراپی و تزریق‌ها جراحی آندوسکوپی به‌عنوان یک روش کم‌تهاجمی و با دوره نقاهت کوتاه می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد (منبع ).

چه مزایایی نسبت به جراحی باز (سنتی) دارد؟

مهم‌ترین تفاوت جراحی آندوسکوپی با جراحی باز (سنتی) در میزان تهاجمی‌بودن آن است. روش آندوسکوپی این امکان را به جراح می‌دهد که با برش کم روی بدن، به درمان دیسک کمر بپردازد، با این حال همان‌طور که در بخش قبل اشاره شد، در بعضی از موارد چاره‌ای جز استفاده از جراحی سنتی یا باز نیست (منبع).

اصلی‌ترین مزایای جراحی آندوسکوپی دیسک کمر نسبت به جراحی باز (سنتی) شامل موارد زیر می‌شود.

✅ تهاجم کمتر: برش‌های کوچک (کمتر از ۱۰ میلیمتر) به‌جای برش‌های بزرگ، باعث کاهش آسیب به بافت‌های اطراف مانند عضلات و رباط‌ها می‌شود.

✅ درد کمتر: به دلیل حداقل آسیب به بافت‌ها، درد پس از جراحی معمولاً کمتر است.

✅ بهبودی سریع‌تر: افراد معمولاً یک یا دو روز بعد از جراحی از بیمارستان مرخص می‌شوند و دوره نقاهت کوتاه‌تری (معمولاً چند هفته) در مقایسه با دوره نقاهت جراحی باز (معمولاً چند ماه) دارند.

✅ کاهش خونریزی و خطر عفونت: و برش‌های کوچک‌تر منجر به خونریزی کمتر در حین جراحی می‌شود. به دلیل برش‌های کوچک‌تر و زمان جراحی کوتاه‌تر، احتمال عفونت هم بسیار کمتر از جراحی باز است.

✅ کاهش احتمال ناپایداری ستون فقرات: از آنجا که در این روش‌ها نیازی به برش‌های بزرگ و برداشت بخش‌های زیادی از استخوان نیست، احتمال بروز ناپایداری پس از جراحی هم کمتر است.

آیا عوارض دارد؟

جراحی آندوسکوپی دیسک کمر به دلیل کم‌تهاجمی بودن، معمولاً عوارض کمتری نسبت به جراحی‌های باز یا میکروسکوپی دارد، اما مانند هر عمل جراحی، ممکن است با عوارضی همراه باشد.

شایع‌ترین عوارض موقت شامل عفونت محل جراحی، خونریزی خفیف، و درد موقت در محل عمل هستند که معمولاً در کمتر از ۵٪ بیماران رخ می‌دهند. عفونت معمولاً با آنتی‌بیوتیک قابل‌درمان است و خونریزی اغلب به خودی خود رفع می‌شود.

عارضه دیگری که شیوع کمتری دارد آسیب به عصب یا ساختارهای اطراف مانند دورا (پرده نخاعی) است که می‌تواند باعث نشت مایع نخاعی یا درد عصبی موقت شود.

عارضه جدی‌تر اما نادر، عود یا بازگشت فتق دیسک در همان محل یا دیسک‌های مجاور است که معمولاً در حدود ۵-۱۰٪ بیماران در طول چند سال پس از جراحی رخ می‌دهد (منبع)

دوره نقاهت آن چقدر است؟

دوره نقاهت جراحی آندوسکوپی دیسک کمر معمولاً کوتاه‌تر از جراحی باز یا جراحی میکروسکوپی است، چون برش کوچک‌تری (حدود ۱ سانتی‌متر) روی سطح بدن ایجاد می‌کند و آسیب کمتری به بافت‌های زیرپوست و عضلات اطراف ستون فقرات وارد می‌کند.

به‌طورکلی بسیاری از بیماران طی چند روز تا یک هفته بعد از جراحی بهبود قابل‌توجهی در درد و بی‌حسی را تجربه می‌کنند و معمولاً طی ۲ تا ۶ هفته بعد از عمل می‌توانند به فعالیت‌های روزمره سبک برگردند، اما بازگشت به کار یا فعالیت‌های سنگین‌تر ممکن است تا ۶ الی ۸ هفته طول بکشد. بهبودی کامل ستون فقرات و عضلات اطراف آن هم ممکن است چند ماه زمان ببرد که البته عوامل فردی مانند سن، سلامت عمومی و پایبندی به توصیه‌های پزشکی نیز بر طول زمان آن تأثیر می‌گذارند.

چه زمانی می‌توانم به محل کار برگردم؟

عواملی مانند میزان فعالیت بدنی در کار، شرایط جسمانی فرد، نتیجه عمل، و حتی فشار روانی و مسئولیت در محل کار می‌توانند بر زمان بازگشت به کار بعد از عمل آندوسکوپی اثر بگذارند. به‌طور کلی، بیماران پس از جراحی آندوسکوپی دیسک کمر بسته به نوع شغلی که دارند، می‌توانند بین ۲ تا ۱۲ هفته به کار برگردند (منبع).

• مشاغل سبک: برای مشاغل سبک مانند کارهای دفتری یا فعالیت‌های نیازمند بلندکردن اجسام سبک (تا ۴.۵ کیلوگرم)، بازگشت به کار پس از جراحی معمولاً حدود ۱ تا ۶ هفته زمان می‌برد. توصیه می‌شود بعد از بازگشت به کار، از نشستن طولانی‌مدت خودداری کنید و هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه وضعیت بدن خود را تغییر دهید (منبع).

• مشاغل متوسط: برای مشاغل متوسط مانند فعالیت‌هایی که نیازمند بلندکردن اجسام ۱۰-۲۰ کیلوگرم یا انجام فعالیت‌های فیزیکی متوسط هستند، بازگشت به کار پس از جراحی حدود ۲ ماه زمان می‌برد. این مشاغل به دلیل نیاز به تحرک و استقامت بیشتر، فشار بیشتری به ستون فقرات وارد می‌کنند و بنابراین دوره نقاهت طولانی‌تری لازم دارند. توصیه می‌شود در هفته‌های اول از بلندکردن اجسام سنگین‌تر از ۵-۱۰ کیلوگرم خودداری کنید.

• مشاغل سنگین تا بسیار سنگین: برای فعالیت‌های نیازمند بلندکردن اجسام تا ۴۵ کیلوگرم و بیشتر، و انجام فعالیت‌های فیزیکی شدید هستند، بازگشت به کار پس از جراحی معمولاً بیش از ۲ ماه زمان می‌برد. البته ممکن است بعد از آسیب دیسک و جراحی، لازم باشد این نوع فعالیت‌ها را کنار بگذارید و با شغل دیگری جایگزین کنید.

چقدر تأثیر دارد؟

جراحی آندوسکوپی دیسک کمر، درصورتی‌که در موارد درست (فتق دیسک متوسط و تک‌سطحی) و توسط جراح باسابقه انجام شود، می‌تواند باعث کاهش فشار بر عصب و در نتیجه کاهش درد و ضعف عضلات کمر و پا شود.

یک پژوهش که میزان رضایت‌بخشی بیماران، ۵ سال بعد از انجام جراحی آندوسکوپی را سنجیده، نشان داده است که حدود ۹۱% از بیماران از نتیجه عمل خود به میزان خوب و عالی رضایت داشته‌اند. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این روش، کاهش معنادار درد کمر و پا در بیماران بود.

بر اساس این پژوهش، از میان افرادی که جراحی را انجام داده بودند، کمتر از ۱۰ درصد یا دچار عود دیسک کمر شدند، یا برخی علائم فتق دیسک کمر را مجدد تجربه کردند، و یا به انجام عمل فیوژن نیاز پیدا کردند.

نکاتی که بعد از آندوسکوپی دیسک کمر باید رعایت کنید

جراحی آندوسکوپی دیسک کمر، جراحی دشواری نیست و دوره نقاهت طولانی هم ندارد؛ اما برای پیشگیری از بروز عوارض و برای اینکه دوره نقاهت را راحت‌تر بگذرانید، حتما نکات زیر را در نظر بگیرید.

مقایسه جراحی آندوسکوپی، میکروسکوپی و لیزری دیسک کمر

جراحی میکروسکوپی دیسک کمر (میکرودیسککتومی)

سه روش جراحی کم‌تهاجمی رایج برای درمان بیرون‌زدگی دیسک کمر، روش‌ جراحی آندوسکوپی، جراحی میکروسکوپی و جراحی با لیزر است، در هر سه روش، جراح با ایجاد برش کوچک، بخشی آسیب‌دیده دیسک را برمی‌دارد و دوره نقاهت نسبت به جراحی باز، کمتر است.

در روش جراحی میکروسکوپی (میکرو دیسککتومی) از میکروسکوپ برای بزرگ‌نمایی مستقیم استفاده می‌شود و جراح برشی حدود ۲-۳ سانتیمتر در خط میانی کمر ایجاد می‌کند. جراح با ابزارهای خاص، با جداسازی عضلات و گاهی برداشتن بخش کوچکی از استخوان (لامینا)، امکان دسترسی مستقیم به دیسک را فراهم می‌کند.

در جراحی لیزری دیسک (PLDD) هم از یک سوزن نازک و لیزر برای تبخیر بخشی از هسته دیسک استفاده می‌شود که از طریق پوست (بدون برش باز) وارد می‌شود. هدف این روش، کاهش فشار داخل دیسک است.

سوالات متداول

معایب جراحی آندوسکوپی دیسک کمر چیست؟

جراحی آندوسکوپی دیسک کمر، با وجود مزایای فراوان، دارای محدودیت‌ها و معایبی است و مهم‌ترین آن این است که جراحی آندوسکوپی برای همه بیماران و انواع فتق دیسک مناسب نیست. در بعضی از موارد، جراح باید از جراحی میکروسکوپی یا جراحی باز استفاده کند.

آیا آندوسکوپی دیسک کمر عمل سختی است؟

جراحی آندوسکوپی دیسک کمر به‌عنوان یک روش کم‌تهاجمی، نسبت به جراحی‌های باز پیچیدگی کمتری دارد و با برش‌های کوچک‌تری انجام می‌شود. به همین دلیل برای بیمار معمولاً با درد کمتر و دوره نقاهت کوتاه‌تری همراه است و نسبت به سایر روش‌های جراحی دیسک کمر، راحت‌تر است.

مراقبت های بعد از عمل آندوسکوپی دیسک کمر چیست؟

مراقبت‌های بعد از جراحی آندوسکوپی دیسک کمر، رعایت نکاتی مانند پرهیز از بلندکردن اجسام سنگین، خم‌شدن و چرخش‌های ناگهانی، اجتناب از نشستن طولانی‌مدت و فعالیت‌های ورزشی شدید تا ۴–۶ هفته ضروری است. پیاده‌روی سبک از روزهای نخست و آغاز فیزیوتراپی از هفته دوم تا چهارم هم به تسریع بهبودی کمک می‌کند.